نظامی در منظومه هایش روایت کلاسیک را به شکلی مدرن باز آفرینی کرده است
در نشست تخصصی پنج گنج نظامی در اردبیل عنوان شد؛
نظامی در منظومه هایش روایت کلاسیک را به شکلی مدرن باز آفرینی کرده است
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی گفت: نظامی در لیلی و مجنون و سایر آثارش کوشیده تا انسان‌محوری را در کنار قداست و پاکی عشق و عرفان به نمایش بگذارد.
به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان اردبیل، با هدف پاسداشت حکیم نظامی، نشست تخصصی پنج گنج نظامی با حضور پروانه رضاقلیزاده، مدیرکل کتابخانه های عمومی استان؛ مسروره مختاری، مدرس دانشگاه و دانشیار رشته ادبیات و زبان فارسی دانشگاه محقق اردبیلی؛ شهاب الدین وطن دوست، شاعر و پژوهشگر ادبیات فارسی و جمعی از علاقه مندان زبان و ادبیات فارسی در تالار بیضای کتابخانه عمومی شهید مطهری اردبیل برگزار شد.
مسروره مختاری در این نشست اظهار داشت: حرکت ادبی که نظامی آن را آغاز کرد در قالب سبک عراقی به اوج رسید و ما در کنار پایبندی او به سبک خراسانی، از لحاظ فکری و ادبی، تحولات شعر را در اشعار او به عینه می‌بینیم.
وی با بیان اینکه نظامی پدر استعاره است و در آثار او آرایه‌های ادبی در اوج قرار گرفته، تصریح کرد: همت در آثار نظامی و پرهیز از تقلید صرف، نمودی حقیقی پیدا کرده و نظامی را به داستان‌سرایی بی‌نظیر مبدل کرده است.
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی گفت: او روایت کلاسیک را به شکل مدرن بازگو می‌کند و در لیلی و مجنون و سایر آثارش کوشیده تا انسان‌محوری را در کنار قداست و پاکی عشق و عرفان به نمایش بگذارد.
مختاری با بیان اینکه گفت‌و گومندی در آثار او به عینه مشاهده می‌شود، افزود: او متناسب با فرهنگ ایرانیان و اعتقاد راسخ به ملی‌گرایی و ایران‌گرایی همراه با فرهنگ دینی، اخلاقی و انسانی سعی کرده تا بهترین اشعار را بسراید.
وی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: نظامی در زمان سلجوقیان می‌زیسته و به دلیل آن که سلجوقیان انزجار خاصی را در جامعه به وجود آورده بودند، با وجود اینکه در منطقه آذربایجان زاده و زیسته و زبان مادریش ترکی بود، هرگز تمایلی به سرودن شعر ترکی نشان نداده است.
مختاری زهد، عرفان و خلوت‌گزینی را از دیگر ویژگی‌های شعر نظامی برشمرد و اضافه کرد: متناسب با طبع بلند او و دید عرفانی و شرعی در بیان مسائل، قدرت عشق او نیز در کنار قداست و پاکی از محورها و مبانی اصلی است.
این دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی بیان کرد: هر چند در برخی از اشعار او نشانه‌هایی از توجه به فنا و محو شدن را مشاهده می‌کنیم اما نظامی از اولین شاعرانی است که به وحدت وجود اعتقاد راسخ پیدا کرد و جلوه‌هایی از آن را می‌توان در اشعار غنایی و پربار او مشاهده کرد.
مدیرکل کتابخانه های عمومی استان نیز در این نشست اظهار کرد: 21 اسفند سالروز بزرگداشت حکیم نظامی شاعر قرن ششم منطقه آذربایجان است که به همراه خاقانی در سرودن آثار کلاسیک و رونق گرفتن سبک عراقی نقش و تأثیری بسزا داشت.
وی تصریح کرد: این 2 شاعر خطه آذربایجان با گذر از شعر دوره خراسانی، سعی کردند اشعار ناب عرفانی، اخلاقی و دینی را در قرن پنجم و ششم ترویج دهند تا به جای اشعار حماسی، این بار اشعار غنایی نمودی متفاوت پیدا کند.
رضاقلیزاده ویژگی‌های شعر نظامی گنجوی را یادآور شد و گفت: اشعار او پر از معانی باریک، ظریف و تشبیهات بی‌نظیر بوده و تسلط او بر واژگان و علوم و فنون نیز در نوع خود بی‌نظیر است.
رضاقلیزاده افزود: خوانندگان با خوانش آثار او در بیکران دریای عمیق عرفانی و اخلاقی غوطه‌ور شده و زمینه خودسازی و تکیه بر باورهای دینی در آن ها به وجود می‌آید.
رضاقلیزاده اهمیت دادن نظامی گنجوی را به ایران‌گرایی تحسین‌برانگیز توصیف کرد و گفت: ایران‌گرایی در آثار او جایگاهی بی‌نظیر دارد و او همچون سلف خود فردوسی توانسته عشق و ارادت خود را به ایران و سرزمین پاکان نشان دهد. ابیاتی از «هفت پیکر» مؤید این مدعا است:
همه عالم تن است و ایران، دل نیست گوینده زین قیاس، خجل
چون که ایران، دل زمین باشد دل ز تن بِه بود، یقین باشد
رضاقلیزاده اضافه کرد: نهاد کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل با برگزاری این نشست تخصصی در قالب پنج گنج نظامی سعی کرده تا آثار او را بیشتر معرفی کند تا با بازخوانی این آثار ارزشمند، علاقه‌مندان از این گنجینه بهره ببرند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل بیان کرد: در کتابخانه‌های عمومی استان آثار ارزشمند نظامی گنجوی در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته و اهالی کتاب به راحتی می‌توانند از این آثار با ارزش استفاده کرده و بهره لازم را ببرند.
شهاب‌الدین وطن‌دوست نیز در آیین گرامیداشت نظامی گنجوی اظهار کرد: نظامی گنجوی از بزرگان ادبیات فارسی است که در قرن ششم و بین سبک خراسانی و عراقی در سبک آذربایجانی شعر سروده اما زمینه ظهور شاعران در سبک عراقی را فراهم کرده است.
وی از مخزن‌الاسرار او به عنوان سنگ بنای ادبیات عرفانی یاد کرد و گفت: او نه تنها شاعر درباری و مداح نیست بلکه سعی کرده در اشعار خود با غنا و ارزشی والا الگوهای رفتاری و انسانی را به شایستگی مطرح کند.
شاعر و پژوهشگر اردبیلی با طرح این سؤال که نظامی اهل آذربایجان است اما به چه دلیل در زبان ترکی شعری نسروده است، تصریح کرد: او اهل گنجه از خطه آذربایجان است اما پرواضح است که او به زبان ترکی شعری نسروده و سعی کرده ملی‌گرایی و وطن‌دوستی خود را در سرودن اشعار ناب فارسی به رخ بکشد.
شهاب الدین وطن‌دوست به تحرکات اخیر بر مبنای سیاسی برای به حاشیه کشیدن شاعران منطقه آذربایجان به ویژه نظامی اشاره کرد و افزود: هر چند برخی کشورهای همسایه سعی می‌کنند نظامی را شاعر دیار خود بنامند اما غافل از اینکه محدوده قفقاز از گرجستان تا ارمنستان و حتی چچن و تاتارستان محدوده ایران آن زمان بوده و ما افتخار می‌کنیم، شاعر بلندآوازه‌ای همچون نظامی گنجوی داریم که تعلق خاطری به ایران و زبان فارسی دارد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: هر چند در دوره سیاه قاجار بر اساس معاهده گلستان و ترکمن چای بخشی از این کشورها از ایران جدا شدند اما جستجو در دیوان نظامی نشان می‌دهد که این شاعر با تعلق خاطر بسیار به زبان فارسی شعر سروده و توانسته بر قدرت و صلابت شعر فارسی بیفزاید.
این شاعر و پژوهشگر اردبیلی اضافه کرد: در دیوان نظامی گنجوی اشعاری ناب با برجستگی‌های اخلاقی، معرفتی و دینی را شاهد هستیم که نشان‌دهنده اوج عظمت او در سرودن اشعار بی‌بدیل است و نظیر او را در تاریخ ادبیات فارسی مشاهده نمی‌کنیم.
در این آیین که به همت اداره کل کتابخانه عمومی استان اردبیل برگزار شد بخش هایی نظیر شعر خوانی، مناظره خوانی و اجرای موسیقی اجرا شد.
لیلی چو ستاره در عماری مجنون چو فلک به پرده‌داری
لیلی کله بند باز کرده مجنون گله‌ها دراز کرده
لیلی ز خروش چنگ در بر مجنون چو رباب دست بر سر
لیلی نه که صبح گیتی افروز مجنون نه که شمع خویشتن سوز
لیلی بگذار باغ در باغ مجنون غلطم که داغ بر داغ
لیلی چو قمر به روشنی چست مجنون چو قصب برابرش سست
لیلی به درخت گل نشاندن مجنون به نثار در فشاندن
لیلی چه سخن؟ پری فشی بود مجنون چه حکایت؟ آتشی بود
لیلی سمن خزان ندیده مجنون چمن خزان رسیده
لیلی دم صبح پیش می‌برد مجنون چو چراغ پیش می‌مرد
لیلی به کرشمه زلف بر دوش مجنون به وفاش حلقه در گوش
